Wennen aan geluk
In ons gevoelsleven weegt het slechte zwaarder dan het goede. Bovendien went voorspoed vaak snel. Deze gemene combinatie zorgt voor veel ongeluk. Tijdens lezingen gebruik ik deze emotionele wetmatigheden om uit te leggen waarom de positieve psychologie waardevol is. Het stimuleert mensen geluk te zoeken in zichzelf en hun eigen activiteiten in plaats van in externe omstandigheden. Wanneer dringt dit besef echt tot mezelf door?
Wetten van het gevoel
‘Het hart heeft zijn redenen die het verstand niet kent’, stelde de filosoof Blaise Pascal met recht. Ik heb vaak inzichten uit de psychologie benut om mezelf beter te leren begrijpen. Mijn verstand kent daardoor de wetten van het gevoel, maar toch kan ik er nog steeds van schrikken hoezeer ik hier zelf aan onderhevig ben.
Trots slijt
Neem bijvoorbeeld het uitkomen van het boekje Gelukkig voor de klas. Toen ik het in handen kreeg, had ik de hartverwarmende hoop dat er mensen zouden zijn die hier iets aan zouden hebben. Misschien zou het voor een aantal docenten en leerlingen een verschil maken. Ongemerkt verdween dit fijne gevoel heel snel in de drukte van het leven van alledag.
Vriendelijke woorden
Hoe sterk dat werkt, bleek toen ik een mailtje kreeg van de schrijfster van het voorwoord, Rita Kohnstamm. Ik waardeer niet alleen haar werk en persoon, maar ze heeft ook nog eens een beslissende wending aan mijn loopbaan gegeven door mij een stageplaats te gunnen bij Psychologie Magazine. Ze had vriendelijke woorden voor ons werk over: ‘Heb ik jullie er eigenlijk al mee gefeliciteerd? Zo niet, dan is het nu de hoogste tijd, want het is best een bijzonder boek!’
Zinvol
Rita Kohnstamm schrijft vervolgens dat ze werd verrast doordat dit boek een algemeen mensenboek is. ‘Over wat mensen bezielt, raakt, verveelt, in de war brengt, gelukkig maakt. En ja dan zijn de toepassingen en voorbeelden geënt op het docentschap. Maar dat gaat haast terloops, omdat het nu eenmaal een boek voor docenten is. Zo worden ze met een zacht lijntje uit het onderwijs-isolement gehaald, waar ze maar al te vaak in zitten opgesloten.’
Verbaasd
Nu zijn dat fijne woorden, die mij nog eens dwongen stil te staan bij wat gedaan was met dit boek. Echt trots voelde ik echter niet, niet voor mezelf en evenmin voor mijn co-auteur Jacqueline Boerefijn. In plaats daarvan was ik verbaasd dat iemand zo mooi reageerde op een werkstuk dat van mijn persoonlijke emotionele radar was verdwenen. Ik was aan het goede gewend geraakt, precies zoals ik zelf regelmatig uitleg.
Hart en verstand
Pascals uitspraak verdient een uitbreiding. Het verstand kent soms de redenen van het hart, zonder dat het hart zich daar iets van aantrekt. Hart en verstand zijn naaste buren, maar ze moeten veel moeite doen om elkaar goed te leren kennen.