Tag Archief van: onderwijs

Ad Bergsma en Jacqueline Boerefijn overhandigen het eerste exemplaar van hun boek aan minister Bussemaker.

Het onderwijs bereid kinderen voor op een toekomst waarin robots bijna alles beter (goedkoper) kunnen dan mensen, stelde minister Asscher in het NOS Journaal. Stel daarom het mentaal kapitaal van leerlingen centraal in het onderwijs.
Prestatiedruk
‘Ik ben blij dat ik geen mentor ben van de brugklas, want dan moet je op het einde van het jaar met ouders bespreken dat hun kind misschien naar de havo moet in plaats van het vwo.’ Deze uitspraak van een ervaren docent uit mijn hardloopgroepje werd aangevuld door de onderwijzers van groep 2 / 3 van de basisschool. Bij haar hadden ouders geklaagd over het feit dat hun kind in een combinatieklas zat met jongere kinderen. Bestond daardoor niet het risico dat hun kind daardoor straks het atheneum zou mislopen?
Deze kleine conversatie laat zien dat de prestatiedruk in het onderwijs is toegenomen. Ouders eisen een hoogbegaafd kind en de scholen willen het beter doen dan de leerfabrieken uit de buurt. De nadruk op excellente prestaties in het onderwijs hebben de prioriteiten uit het lood geslagen.
Intelligentie brengt geen geluk
Het lijkt wel of de participatiemaatschappij – waarin iedereen op eigen kracht mee moet kunnen doen – haar slagschaduw vooruit werpt. Ouders willen hun kinderen wapenen met mooie cijfers en het beste diploma. Maar is angst wel de beste raadgever? Het doel wat ouders het meest nastreven voor hun kind is dat het gelukkig zal zijn. De nadruk op het ontwikkelen van intelligentie biedt geen garanties. Intelligente mensen zijn volgens het proefschrift van Nijmeegse promovendus Yowon Choi niet gelukkiger dan minder slimme personen. Alleen de tevredenheid over de eigen intelligentie heeft voorspellende waarde voor geluk. Het is daarom geen zegen als je ouders teleurgesteld zijn indien het allerhoogste niveau niet voor je is weggelegd.
Baanloze toekomst door robots
Hierbij komt de vraag of kennis de belangrijkste vaardigheid zal zijn in een toekomst waarin robots mensen steeds meer taken uit handen zullen nemen. Minister Lodewijk Asscher zei in het NOS Journaal: ‘Als robots laaggeschoold en routinematig werk gaan overnemen moeten we onze jeugd opleiden voor het andere werk. Niet trainen op routine, maar op het onverwachte. Niet op feiten, maar op creatief analyseren en nieuwe wegen zoeken. En uiteraard op een goede omgang met een geautomatiseerde wereld.’
Succes
Welke persoonskenmerken vergroten de kans dat kinderen dit straks kunnen? Onderzoek laat zien dat positieve emoties creativiteit vergroten en meer soepelheid bieden in het omgang met veranderingen. Als we het oorzakelijk bekijken, dan draagt succes iets bij aan geluk, maar andersom draagt geluk bij aan succes. Kijk maar naar de ouderen van nu. Wie goedgemutst bereid was de nieuwe techniek uit te proberen en eventueel fouten te maken, heeft het computeren nu onder de knie, terwijl de personen met angst het nooit te zullen leren nog steeds aan de kant toekijken.
Hoogleraar positieve psychologie Jan Walburg zegt daarom dat jongeren een gedegen mentaal kapitaal nodig hebben. ‘Leerlingen leren beter en ontwikkelen zich breder met een wakkere en positieve geest.’ Dit vraagt om een verbreding van het onderwijs, terwijl het ministerie van onderwijs juist extra accent aanbrengt op cognitief gebied. Examens worden verzwaard, vakanties verkort, schooldagen verlengd en reken- en taaltoetsen worden toegevoegd.
Rolmodel
Onderwijs dat primair inspeelt op de angst niet goed genoeg te zijn, bereid kinderen te weinig voor op de toekomst die Asscher schetst. Juist beter in je vel zitten, maakt dat leerlingen beter presteren, ook als het gaat om de schoolse vakken. Veerkracht is trainbaar.
Nog belangrijker dan leerlingen te onderrichten hoe zij zouden moeten leven, is dat docenten zelf het goede voorbeeld geven. Gelukkige leraren hebben leerlingen die hogere cijfers halen. Misschien werkt het enthousiasme van de docent voor zijn vak aanstekelijk. Een andere optie is dat gelukkige leraren gezelliger zijn en minder snel boos worden, zodat ook kinderen minder bang en onzeker zijn.

Omslag boek Gelukkig voor de klas

Geluk is aanstekelijk
De leraar draagt niet alleen kennis over, maar is ook opvoeder en rolmodel, en emoties zijn besmettelijk. Begin de les maar eens met uitgebreid gapen en de leerlingen doen vrolijk mee. En als één leerling in de klas de slappe lach krijgt, is het onmogelijk de orde te handhaven. Scholen hebben niet alleen de taak de wereld toegankelijk te maken voor het verstand. Leren samenleven en jezelf hanteren zijn uiterst belangrijke doelen voor kinderen die de werkvloer straks met een robot moeten delen. Nieuw is dit idee niet. Theo Thijssen (1879-1943) eindigde zijn boek De gelukkige klas met de volgende zinnen: ‘M’n heerlijke, lieve, lastige stel, ik weet eigenlijk maar één ding: het jaar of wat dat ik jullie heb en dat jullie mij hebben, behoren wij enkel maar een gelukkige klas te zijn. En de rest is nonsens hoor, al zal ik dat júllie nooit zeggen.’ Laten we het beeld van een baanloze toekomst gebruiken om het schoolklimaat een positieve impuls te geven. De boeken Gelukkig werken en Gelukkig voor de klas zijn bedoeld om dit ideaal een stapje dichterbij te brengen.