Werkgeluk als praktisch ideaal

‘De waarheid bestaat niet, maar toch moet je ernaar zoeken.’ Dit zei de emotiepsycholoog Nico Frijda tegen mij in een van de eerste interviews die ik voor Psychologie Magazine heb gehouden. Ik heb me toen vooral afgevraagd hoe ik deze uitspraak moest duiden. Was Frijda verbitterd of juist hoopvol?

Lunchwandeling in de natuur brengt ontspanning

Twintig jaar later is mijn conclusie dat Frijda erin geslaagd was de frustraties over de beperkingen van de psychologie een plek te geven. De vooruitgang in de psychologie blijft soms beperkt, maar Frijda geeft zich niet gewonnen. Het is immers duidelijk dat onwaarheden bestaan en dat je de wereld mooier kan maken door te proberen misverstanden op te ruimen, zelfs als je gelooft dat een definitieve waarheid niet in het verschiet ligt.

Vlieg zonder dat je denkt de zon te bereiken

De uitspraak van Frijda heeft mij de moed gegeven om samen met trainer/coach Onno Hamburger een boek te schrijven met de optimistische titel Gelukkig Werken. Mijn pessimistische ik waarschuwt dat ik met zulke titels de lat hoog leg en dat ik misschien een droom aan het verkopen ben. Maar aan de andere kant is het een mooi ideaal om na te streven, dat niet frustreert zolang je je blijft realiseren dat je het niet volledig waar kan maken.

In het boek Gelukkig werken zie je dat direct terug op de flappen. We gebruiken daar het beeld van de routeplanner op de Tom Tom. Het beginpunt is de huidige werkplek, de bestemming is geluk, maar in plaats van snel aan te komen, is als reisduur tot aan het pensioen opgegeven. Het boek nodigt je uit om na te gaan wat je sterke kanten zijn en hoe je die zou kunnen gebruiken, maar ook om na te denken over  het in toom houden van je zwakke plekken.

Levenskunst zorgt voor evenwicht

Een groot deel van het boek gaat vervolgens dieper in op het vinden van de waarden die je zouden kunnen inspireren en op het vinden van een evenwicht tussen wat jouw belangrijk is en wat de omgeving van je vraagt. Levenskunst op het werk is immers evenwichtskunst. En wie zich daarbij staande weet te houden, krijgt een grote beloning. Geluk maakt creatiever, beschermt de gezondheid en doet de samenwerking beter verlopen.

We laten het ideaal van werkgeluk niet verzanden in een wensdroom. We bespreken uitgebreid dat negatieve emoties een functie hebben en dat het wegdrukken van negativiteit averechts kan werken. Ook de valkuil van de gestegen verwachtingen komt aan bod. Als je verwachtingen sneller stijgen dan de geboekte resultaten, loop je een reëel risico op frustratie.

Streef onbekommerd naar je ideaal

Werkgeluk vraagt dat je een verbinding te maken tussen tegenovergestelde grootheden. Net zoals je alleen goede relaties kan onderhouden, als je bereid bent het risico van verlies te dragen, zul je voor gelukkig werken bereid moeten zijn onaangename gevoelens te tolereren en ervan te leren. Gelukkig werken als ideaal brengt het risico van ongeluk met zich mee. Werken is daarmee als het leven; ingewikkeld. Maar juist als je bereid bent de moeilijkheden onder ogen te zien en er het beste van te maken, heb je kans dat je iets bereikt dat de moeite waard is. Gelukkig werken bestaat niet honderd procent, maar je kan er wel onbekommerd naar streven.

Ad Bergsma